De meidagen 1940
Foto van: Oosten, Willem Frederik van (1909-2006)
De aanval op Nederland: 10 mei 1940
In de vroege ochtend van 10 mei 1940 kwam er abrupt een einde aan de hoop dat Nederland, net als tijdens de Eerste Wereldoorlog, neutraal zou blijven. Het Duitse leger viel ons land binnen. Nederland was niet voorbereid op zo’n grote aanval. Ons leger was klein en kon onmogelijk de hele grens verdedigen. Daarom koos de Nederlandse regering ervoor om vooral de “Vesting Holland” – het gebied dat we nu de Randstad noemen – te beschermen.
Nederland in één dag verslaan
De Duitsers hadden een gedetailleerd plan om Nederland snel op de knieën te krijgen. Ze wilden met parachutisten en luchtlandingstroepen drie vliegvelden in de buurt van Den Haag veroveren: Ypenburg, Ockenburg, en Valkenburg. Vanuit daar zouden ze Den Haag binnendringen om de koningin, de regering, en de legerleiding gevangen te nemen. Als dat lukte, zou het Nederlandse leger zonder leiders zitten, en zou Nederland zich binnen een dag overgeven.
Om dit plan te laten slagen, moesten belangrijke bruggen, zoals de Moerdijkbruggen en de bruggen bij Dordrecht en in Rotterdam, snel in Duitse handen vallen. Deze bruggen waren cruciaal voor de aanvoer van Duitse troepen naar Den Haag. De Duitsers zetten parachutisten in om de bruggen te veroveren en maakten zelfs gebruik van soldaten in Nederlandse uniformen om verwarring te zaaien.
De aanval op vliegvled Ypenburg
Het Duitse plan begon op de ochtend van 10 mei 1940 met een bombardement op het vliegveld Ypenburg, gevolgd door de landing van parachutisten. Zij moesten het vliegveld snel veroveren zodat grotere vliegtuigen met luchtlandingstroepen konden landen. Maar het ging mis.
Door het vuur van het luchtafweergeschut, konden de parachutisten veelal niet op de juiste plek gedropt worden. Hierdoor konden zij het vliegveld niet op tijd veroveren (1 parachutist landde op het dak van een huis op de Brasserskade).
Het gevolg was dat de vliegtuigen met luchtlandingstroepen onder vuur moesten landen en kapot geschoten werden. Door de blokkade van de landingsbaan moesten de resterende vliegtuigen landen op de rijksweg A13 en de omringende weilanden.
Werden Duitste vliegtuigen neergeschoten, waardoor de Duitste vliegtuigen niet konden landen op het vliegveld Ypenburg. Parachutisten werden verspreid door de wind en kwamen op onverwachte plekken terecht. Een van hen landde zelfs op het dak van een huis aan de Brasserskade in Delft. Nederlandse troepen, waaronder militairen met pantserwagens en machinegeweren, hielden stand. Toen Duitse transportvliegtuigen landden, werden ze zwaar onder vuur genomen. Veel vliegtuigen brandden uit of crashten, met grote verliezen voor de Duitsers.
Ook de Nederlandse luchtafweer was succesvol. Veel Duitse vliegtuigen werden neergeschoten of moesten noodlanden, soms zelfs op snelwegen. Het vliegveld Ypenburg werd uiteindelijk heroverd door de Nederlanders, hoewel er slachtoffers vielen door een Engels bombardement op het terrein.
Gevechten rondom Delft
Terwijl de strijd rond Ypenburg woedde, waren Duitse parachutisten ook geland tussen Delft en Rotterdam. Nederlandse soldaten van het 3e depotbataljon en de TH-compagnie (een groep studenten-soldaten) trokken snel een verdedigingslinie op langs de Emmalaan en Jaffalaan in Delft. Ze raakten slaags met de Duitsers, die strategische plekken zoals de Porceleyne Fles en de kabelfabriek probeerden in te nemen. De Nederlanders vochten hard terug en verdreven de parachutisten, hoewel een deel van de kabelfabriek afbrandde.
Bij het Kruithuis in Delft was een aanval door Duitse parachutisten bijna succesvol. Maar een adjudant van de artillerie, samen met een paar soldaten en gewapende politieagenten, wist de aanval af te slaan. De overgebleven Duitse troepen werden uiteindelijk teruggedreven naar Overschie, waar ze bleven tot de Nederlandse capitulatie op 15 mei.
De Duitste Missie mislukt
Het Duitse plan om Nederland in één dag in te nemen mislukte volledig. Vooral de enorme verliezen aan vliegtuigen en ervaren piloten waren een zware klap. Veel Duitse transportvliegtuigen, cruciaal voor het vervoeren van soldaten en materieel, werden vernietigd. Dit tekort zou Duitsland de rest van de oorlog blijven achtervolgen, bijvoorbeeld tijdens de slag om Stalingrad.
Ook de Duitse parachutisten en luchtlandingstroepen – elitesoldaten die een lange en dure opleiding hadden gekregen – leden zware verliezen. Zo werden 1.200 Duitse soldaten op het laatste moment via IJmuiden naar Engeland overgebracht om verdere verliezen te voorkomen.
Hoewel de Nederlanders succesvol waren in de eerste dagen, was de prijs hoog. Veel soldaten verloren hun leven, zoals Piet Koet, die sneuvelde op de Emmalaan in Delft en nu begraven ligt op de Jaffa-begraafplaats. Ook burgers werden slachtoffer, zoals de heer De Fouw, die bij een bombardement op de Wippolder omkwam in zijn huis aan de Nassaulaan.
Bombardement Rotterdam
De Duitsers konden hun plannen in de Vesting Holland niet doorzetten omdat ze de noordelijke helft van de bruggen in Rotterdam niet konden veroveren. Maar op 14 mei besloot Duitsland Rotterdam te bombarderen om een doorbraak te forceren. Dit leidde tot enorme verwoesting en uiteindelijk tot de overgave van Nederland. Op 14 mei 1940, na mislukte pogingen om Rotterdam te veroveren, besloot Duitsland de stad te bombarderen. Het doel was de strategische bruggen te veroveren. Het bombardement verwoestte grote delen van Rotterdam, waarbij duizenden doden vielen en de stad in puin lag. Dit brute geweld dwong Nederland tot overgave op 15 mei 1940. Het Nederlandse leger was al verzwakt en kon niet meer tegen de luchtmacht en de Duitse troepen op.
Vluchtelingenopvang in Delft
Door de verwoestingen in Rotterdam vluchtten duizenden mensen naar veiligere plekken, waaronder Delft. Het Prinsenhof in Delft werd ingericht als opvangcentrum voor vluchtelingen. Hier kregen mensen die hun huizen waren kwijtgeraakt tijdelijk onderdak en voedsel. Veel Delftse bewoners boden hun huizen aan voor vluchtelingen, wat zorgde voor tijdelijke gemeenschappen die elkaar ondersteunen in deze moeilijke tijden.
foto 1: foto 2: foto 3: foto 4:
Verder lezen?
Lees verder over wat er allemaal gebeurd is tijdens de Tweede Wereld oorlog in Delft.
